Marslılar Dünyayı Nasıl İstila Etti?

30 Ekim 1938 Pazar akşamı saat sekizi birkaç dakika geçiyordu ki, milyonlarca ABD’linin dinlemekte olduğu radyo yayını ciddi bir uyarı ile kesildi: “Bayanlar baylar, çok önemli bir haberi sunmak için yayına ara vermek zorundayım...”

Bunun ardından söylenen sözler, tüm Birleşik Devletlere yayılan bir programda inanılmaz panik sahnelerine neden olmuştu. Ciddi haber, Marslıların Kuzey Amerika’ya indikleri ve bir dizi kanlı savaşla her türlü direnişi kırarak ilerlemekte oldukları yolundaydı. ABD, uzaydan gelen insanlar tarafından istila ediliyordu.

Bildiri gerçekte radyo oyunundan bir bölümdü. Fakat bir tiyatro dehasının elinde öylesine gerçekçi kurgulanmıştı ki, dinleyenlerin çoğu bunun oyundan bir parça olduğunu anlayamamıştı.   

Programın başlangıcında dramatik hiçbir şey yoktu. Saat sekizde şu program sunuşu yapılmıştı: “Columbia Broadcasting System ve ortak istasyonları Orson Welles ile Mercury Tiyatro Grubunun H. G. Wells’in Dünyalar Savaşı’nı sunarlar.”

Ardından Orson Welles’in boğuk sesi duyuldu: “Şu anda 20. yüzyılın başlarında bulunmaktayız, dünyamız insandan çok daha fazla zekaya sahip yaratıklar tarafından dikkatle izlenmektedir.”

Orson Welles’in sesi sıradan bir haber veren spiker tarafından kesildi: 

Bu akşam hava raporunu veriyoruz... Önümüzdeki 24 saatte hava durumunda bir değişiklik olmayacaktır. Hafif rüzgârla birlikte yağmur yağacağı tahmin ediliyor. En yüksek ısı 30, en düşük 9 derece olacaktır. Bu hava raporu Devlet Hava Bürosundan verilmiştir. Şimdi New York’ta Park Plaza Oteli'nin Meridian Salonu'na geçiyoruz... Ramon Raquella orkestrasını dinleyeceğiz...

Bu aşamada ortalığı telaşa verecek bir şey yoktu. Ama istenen hava kurnazca yaratılmaktaydı. Radyolarım programın başında açmış olan dinleyiciler, bir radyo oyunu dinlediklerini unutacak duruma getirilmişlerdi bile.

Aslında pek çok dinleyici de yoktu. 16 tane Mercury Tiyatrosu oyunundan sonra CBS yetkilileri bu dram serilerinin tutmayacağına inanmışlardı. Mercury Tiyatrosu dinleyicilerden ancak yüzde üçüne hitap ediyordu. Halkın çoğu pazar geceleri rakip bir istasyonun Charlie McCarthy Şovunu dinlemekteydiler.

İşte Welles de bu yüzden bütün yeteneğini bu Dünyalar Savaşı’na vermişti. Eğer paralı bir destekleyici bulamazsa CBS’nin, programı kaldıracağından kuşkusu yoktu. Daha fazla dinleyici çekemezse, parayı verecek kimseyi de bulamayacaktı.

Wells ile Mercury Tiyatrosundan Paul Stewart ve John Houseman oyunu beş gündür prova ediyorlardı. Senaryoyu yeniden yazmışlar, arka arkaya provalar yapmışlardı. Çarşamba gecesi oyun yayınlanmadan provalarının kayıtlarını dinlemişlerdi. Durumdan hiç de memnun değillerdi.

Saat 19.59’da Welles, mikrofona çıkmadan son bir bardak meyve suyu içerken, herkes bu programın bir şansı olduğunu düşünüyordu... Charlie McCarthy’den dinleyici çalacaklardı... Mercury Tiyatrosu kendinden söz ettirecekti.

Bundan sonraki 24 saat Mercury Tiyatrosu ve özellikle Orson Welles gerçekten kendinden söz ettirdi. McCarthy Şovundan dinleyici çaldılar, hem de Welles’in düşündüğünden daha kısa bir sürede.

Dünyalar Savaşı Paniği Nasıl Başladı?

Bir rastlantı eseri McCarthy'nin şovunda o gece tanınmamış bir şarkıcı vardı. Adam saat sekizi on geçe mikrofona çıkınca, dinleyiciler daha iyi bir program bulma umuduyla radyolarının düğmelerini çevirmeye başlamışlardı. Dünyalar Savaşı’na, açılışından sonra yetiştikleri için dinlediklerinin bir oyun olduğunu anlayamadılar. Doğu kıyısında garip bir şeyler olduğunu biliyorlardı sadece. Spiker öyle söylüyordu...

Bayanlar baylar, şimdi size ciddi bir haberim var. Bu akşam üzeri New Jersey’de Grovers Mill’e düşen garip nesne bir göktaşı değildi. İnanılmayacak gibi gelmesine rağmen, bu şeyin içinde, Mars’tan gelen bir ordunun öncü birlikleri olduğu sanılan garip yaratıklar bulunuyordu.

Haberin ardından hafif bir müzik çalınmaya başladı. Halkı heyecanlandırmak, huzursuzlaştırmak için. Neler olup bitiyordu?

Spiker yine araya girdi. Sesindeki panik iyice seziliyordu artık. Çirkin, meşin derili yaratıklar olan Marslılar yayılıyorlardı. New Jersey polisi onları durdurmak için harekete geçmişti.

Sonra yine müzik, ardından yeni bir haber, insanın tüylerini ürpertici sessizlikler. Millet koltuğuna yapışmış kıpırdayamıyordu. Radyolarını dinlemeleri için komşulara da haber verilmişti. Uzaktaki akrabalar telefon edilip uyarılmışlardı. Tüm Amerika’da, büyük bir panik başlamak üzereydi.

Birden spikerin sesi bir daha duyuldu: “Şimdi İçişleri Bakanının ulusal tehlike durumu özel mesajını dinlemek için Washington’a bağlanıyoruz.”

Ciddi bir ses halkı paniğe kapılmaması için uyarırken kendilerine Marslıların yalnızca New Jersey’e inmediklerini de söylüyordu. Uzay araçları Birleşik Devletlerin her yanına inmeye başlamışlardı. Binlerce sivil ve asker ışın tabancalarıyla öldürülmüştü.

Görgü tanıklarıyla konuşmalar başladı bundan sonra. Burada da ünlü aktör Joseph Cotten rol almıştı. Tanıklar alevler saçan nesnelerin içinden çıkan çirkin yaratıkları anlatıyorlar, ışın silahlarının bir anda binlerce kişiyi öldürdüğünü, yaratıkları durdurmanın olanaksız olduğunu söylüyorlardı.

Birleşik Devletler Başkanı’nın sesini taklit eden bir aktörün tüm ulusu uyarması ve CBS spikerinin CBS gökdeleninin tepesinden Manhattan’ın istila edilmekte olduğu çığlığıyla program sona erdi.

Dünyayı İstila Eden Marslıları Gördüm!

Ancak o anda radyolarının başında pek az insan kalmıştı. Programı sonuna kadar bekleyenler bunun bir oyun olduğunu öğrendiler. Beklemeyenler ise gözleri panikten hiçbir şey göremeyecek durumdaydılar.

Marslıların ilk indikleri yer olduğu söylenen New Jersey’de yollar tepelere doğru kaçmaya çalışan arabalarla dolmuştu. Aileler, mobilyalarını ve değerli eşyalarını doldurdukları kamyonlarla evlerinden kaçıyorlardı. Çılgın bir panik havası tüm ülkeyi sarmıştı.

Panik bir bölgeyle de sınırlı kalmadı. New York’ta lokantalar boşaldı. Otobüs terminalleri ve taksi durakları bir an önce ailelerinin yanına gitmek isteyenlerle dolup taşmaya başladı. Ve söylenti de giderek yayıldı.

Birleşik Devletler Donanmasına bağlı New York limanındaki gemilerin mürettebatı, Amerika’yı Marslılara karşı savunmak üzere görev başına çağrıldılar. Los Angeles’ten Boston’a kadar göktaşları indiği haberleri yağmaya başladı. Bazıları Marslıları gerçekten gördüklerini iddia etmeye başlamışlardı.

Eyalet yedek birlikleri karargahlarına telefon ederek dünyayı savunmaya hazır olduklarım bildirdiler. Güneyde kadınlar sokaklarda dualar ediyorlardı. Ülke boyunca kiliselerde ayinler kesilip cemaatlere haber iletildi. Bir kişi intihara kalkıştı.

Gazetelerin ve radyo istasyonlarının santrallerinde hat bulmak olanaksızlaşmıştı. Ancak Orson Welles’in, çığlıklar ve sıkıyönetim ilanıyla programım sona erdirmekte olduğu CBS stüdyolarında panikten eser yoktu. Welles ile Cotten’e istasyona yağan telefonlardan söz edilmişti ama Cotten, “Bunlar kaçıklardır, her zaman olur” demişti. Oyunun sonlarına doğru iki polis memuru stüdyoya geldiler, ama ortada yalnızca bir oyun olduğunu görünce, sokaklardaki panikten kimseye söz etmeden oyunun sonunu seyretmeye koyuldular.

Welles bu aşırı gayretinin sonucunu ancak ertesi sabah evinden çıkınca gördü. New York Times binasının tepesindeki ışıklı haberlerde kendi adı vardı: “Orson Welles Paniğe Neden Oldu.” Hemen gazeteleri alıp başlıklarına baktı: “Radyoda Marslıların Saldırısı Oyunu Binlerce Kişiyi Korkuttu" ve New York Times’in manşeti “Radyo Dinleyicileri Panik İçinde: Marslıların Gazlı Saldırılarından Kurtulmak İçin Çok Kişi Evini Terketti."

Daha 24 yaşındayken ünlü bir aktör olan Welles, bu düşüncesizce hareketi ile ABD’nin yarısını dehşete düşürmekle suçlandı. Gazeteler bu sorumsuzluğu için kendisini bombardımana tuttular. Aleyhinde kamu davası açılması bile istendi.

CBS aleyhine birçok dava açıldı ama sonunda bütün davalar geri çekildi. CBS patronları mutluydular. Çünkü ABD'nin hakkında en çok konuşulan aktörü artık kendilerindeydi. Mercury Tiyatrosu’nun izlenme oranı tavana vurmuştu, hatta bir de mali destekçi bulmuşlardı.

CBS ve Orson Welles'in en büyük blöfü hiç ummadıkları kadar başarılı olmuştu.